De Latijnse naam voor Varenrouwmug is Sciarae spp. In de volksmond worden deze mugjes ook wel rouwmugjes of rouwvliegjes genoemd. Er zijn verschillende soorten varenrouwmuggen maar ze lijken allemaal op elkaar. Alhoewel de naam anders doet vermoeden steekt een varenrouwmug niet.
volwassen varenrouwmug
Levenscyclus varenrouwmug
Inhoudsopgave
De levenscyclus van de varenrouwmug bestaat uit een eistadium, 4 larvenstadia, een popstadium en het volwassen mugje. Het volwassen mugje is slank, zo’n 2 tot 5mm groot, zwartgrijs van kleur, lange poten en duidelijke lijnen op de vleugels. Het mannetje is iets kleiner dan het vrouwtje. De mugjes leven enkele dagen tot een week. Binnen enkele uren nadat het vrouwtje uit het popstadium is gekomen zal ze paren met een mannetje en kan ze eitjes leggen. Ze zal in haar leven zo’n 50 tot 300 eitjes leggen. Deze eitjes zijn zeer klein, witgeel van kleur en worden in de grond, vlakbij de plantenwortels, gelegd. De larven zijn 5-12mm groot, wit van kleur met een opvallende zwarte kop en hebben geen poten. Het larvenstadium duurt ongeveer 2 weken. De verpopping vind plaats in een kleine holte in de grond. De poppen zijn 2-5mm lang. Dit stadium duurt ongeveer 6 dagen. Bij elkaar opgeteld duurt de hele levenscyclus van ei tot en met volwassen mugje zo’n 4 weken. Bij warm weer gaat de cyclus iets sneller en bij koud weer duurt het wat langer.
larve varenrouwmug
Schade door varenrouwmug
Varenrouwmug zit graag in een vochtige omgeving. De larven leven in de grond en eten aan plantenwortels. De schade is groot in stekplanten omdat deze nog maar enkele kleine wortels hebben. De wortels kunnen door de varenrouwmuglarven niet goed ontwikkelen waardoor het stekplantje zal wegrotten. In grote planten is de schade aan wortels gering. De plantenwortels zijn dan al groot en sterk waar de larven weinig schade aan kunnen veroorzaken. Binnenshuis worden de mugjes als vervelend en irritant ervaren. Daarbij infecteren ze weer nieuwe planten waardoor het er steeds meer worden. Dit is dan ook vaak de reden dat varenrouwmug binnenshuis bestreden wordt.
Bestrijding varenrouwmug
Gele vangplaten
De volwassen muggen kunnen weggevangen worden met gele vangplaten ook wel plakplaten, lijmplaten, vangkaarten of plakkaarten genoemd. Deze vangplaten zijn gemaakt van een bepaalde kleur geel welke de muggen aantrekt. Op de vangplaten zit lijm. Wanneer een mugje op de gele plaat afkomt zal deze op de kaart vastplakken. Door het wegvangen van de mugjes kunnen de vrouwtjes minder eitjes in de grond afzetten waardoor de populatie afneemt. Speciaal voor particulieren binnenshuis is Decofixer ontworpen, kleine vangplaatjes in leuke vormen die makkelijk in de plantenpot gezet kan worden.
Aaltjes
Biologisch bestrijden van varenrouwmug kan met een insectparasitair aaltje; Steinernema feltiae. De levenscyclus van dit aaltje (nematode) bestaat uit een eistadium, 4 larvenstadia en een volwassen stadium en vindt plaats in de gastheer, in dit geval de larve van de varenrouwmug. Het derde larvenstadium van het aaltje leeft buiten de gastheer en gaat op zoek naar een nieuwe gastheer om daar de levenscyclus te kunnen voltooien. De aaltjes dringen via de lichaamsopeningen de larve van de varenrouwmug binnen. In de darmen van de aaltjes bevinden zich bacteriën die ervoor zorgen dat de varenrouwmuglarve ziek wordt en dood gaat. De bacteriën verspreiden zich door de larve heen en zorgen ervoor dat het weefsel van de gastheer omgezet wordt in voedsel voor de aaltjes. De aaltjes zullen zich in de varenrouwmuglarve ontwikkelen naar het vierde larvenstadium waaruit vervolgens de mannetjes en vrouwtjesaaltjes (het volwassen stadium) ontstaat. Na paren leggen de vrouwtjesaaltjes eitjes. Het eerste stadium van de levenscyclus vind nog plaats in het eitje. Tijdens het tweede larven stadium komen de aaltjes uit de eitjes in de gastheer. Zodra de aaltjes zich in het derde larvenstadium bevinden verlaten ze de gastheer en gaan ze op zoek naar een nieuwe gastheer om daar hun levenscyclus te voltooien. Het derde larvenstadium is het enige stadium wat buiten de gastheer kan leven. Dit is dan ook het stadium wat verkocht wordt. Steinernema feltiae is werkzaam bij een bodemtemperatuur boven 10°C.
Steinernema feltiae wordt ingezet als er een varenrouwmugplaag aanwezig is (curatief). Het effect van de bestrijding is tussen 1-2 weken na de behandeling goed te merken. Omdat alleen de larven van de varenrouwmug worden bestreden blijven de mugjes nog even rondvliegen totdat ze zelf dood gaan.
Roofmijt
Ook kan de bodemroofmijt Stratiolaelaps scimitus, beter bekend als Hypoaspis spp. tegen varenrouwmug ingezet worden. Deze roofmijt leeft in het bovenste gedeelte van de grond (1-4cm diep), is lichtbruin van kleur en wordt 1mm groot. De levenscyclus van Stratiolaelaps scimitus bestaat uit een eistadium, larvestadium, een eerste nimfenstadium, een tweede nimfenstadium en het volwassen stadium. Het eistadium is nog wit van kleur en naarmate de roofmijt ouder wordt, wordt deze steeds bruiner. De bodemroofmijt kan 8 kleine larven van de varenrouwmug (eerste stadium) per dag eten of 0,5 larven van het vierde stadium. Hypoaspis kan ook een periode zonder voedsel. Zo kan een volwassen roofmijt 3-4 weken zonder eten. Als een roofmijt geen voedsel tot haar beschikking heeft zal ze geen eitjes leggen door gebrek aan eiwitten. Hoeveel eitjes het vrouwtje gedurende haar leven legt is afhankelijk van de prooien die ze eet. Als het vrouwtje larven van de varenrouwmug eet kan ze zo’n 30 eitjes leggen. Een bevrucht vrouwtje legt eitjes waar zowel mannetjes als vrouwtjes uitkomen. Een onbevrucht vrouwtje legt eitjes waar alleen mannetjes uitkomen. De verhouding mannetjes tot vrouwtjes is gemiddeld 60% vrouwtjes tot 40% mannetjes. Gemiddeld genomen wordt de roofmijt 100 dagen oud als er voedsel aanwezig is.
Naast varenrouwmuglarven eet Hypoaspis ook tripspoppen in de grond, mineervliegpoppen, springstaarten, wortelwolluis, miljoenpoten etc.
De bodemroofmijt wordt vaak preventief ingezet omdat deze tijd nodig heeft om een populatie op te bouwen. Bij het preventief inzetten van de bodemroofmijt wordt een invasie van vliegjes voorkomen. Bij een probleem met varenrouwmug is de roofmijt te traag voor een snelle bestrijding en is het beter om (ook) nematoden in te zetten. De roofmijt kan goed in combinatie met aaltjes gebruikt worden. Zo zorgen de aaltjes voor de snelle bestrijding en beschermen de roofmijten tegen nieuwe vliegjes in kamerplanten. Hypoaspis wordt actief bij een bodemtemperatuur boven 12ºC en is het hele jaar binnenshuis toe te passen.
